Bitoriano Gandiaga

Literatur idazlanak

L3G^

Otsailak bosta, Santa Ageda
martiriaren eguna,
haren bezpera errondaz eta
kantuz ospatzen duguna.
Festa giroan gertatu bait zen
Felixen jaioteguna, [I]
humorez eta parranda airez
ondu dezagun iharduna.

Udalaitzpean jaio zitzaigun
Arrasateko herrian,
San Juanetan enkargatua,
bertako festen erdian.
Aita bai ama baldin baziren
ume on baten premian,
baita tokatu seme alai bat
egundoko loterian.

Sudurrez ongi hornitua ta
ilez ez hainbateraino,
bekokitikan ranpa dario
kasikan kokoteraino.
Kazkaezurra erakusteko
zergatik hainbat enpeino?
Frailetzarako bokazioak
ez du behartzen horraino.

Bizkorra eta zalua oso,
bide luzez ibilia,
saltotan ez da [sic] Udalaitzeko
akerraren inbidia:
aulki eta mahai airean ditu
pasatzen, hain da bizia,
"Bizkai haizetik" baduenikan
ez daukat dudarik ia.

"Bizkai haizea" erdi burlatzat
esan ohi da Arrasaten,
Bizkaitik gertu bizi direnik
ez bait dakite nonbaiten.
Duten grazia nondikan duten
ez dira kontutan jausten,
arrasatetar jatorrik ez da
ez bada pizka bat kirten.

Ostegunean, mezatakoan
Zabalak zigun hitzegin, [II]
han aritu zen, ordu erdian,
argiaz ihardun ta ekin.
Felixek baietz zion buruaz,
konforme zen Pellorekin;
nola liteke ziona entzun
eta batera lo egin?

Alboko gelan bizi dudanez,
ezagutzen dut pitin bat,
operario saiatua da,
gizon egokitzat, daukat.
Egun argitan apenas duen
estudiatzen horrenbat,
gauetan berriz berandu arte
ekiten dio gehienbat.

Alde batetik irakas-lana,
bestetik fontaneria,
horrekin badu eguneroko
egin-ala komedia;
batetik gaizki portatzen zaio
eskolan umeteria,
bestetik berriz etxetzar hontan
sarri ohi da aberia.

Ezbehar eta gaitzen aurrean
eskerrak den baliente,
izutu gabe begiratzen du
den edozein akzidente;
jolas bezala hartzen du dena,
trankil eta elegante,
ez du utziko soluzioa
luzaroan pendiente.

Egiten duen gauza bakoitza
"de madre" dizu egiten,
kalifikapen horixe die
bere lorpenei ematen;
uholde ondoz bere ahalmenen
probarik izan du aurten,
argi-errota konpondu arte
aspertu ginen itxoiten.

Bokazioen arazoa da
batik bat Felixen kezka,
horrek darama Agurainera [III]
apaizgaietaz galdezka;
mendibidea baino hobeto
ez badarama inkesta,
apaizgaietaz dion berririk
zertan sinesturik ez da.

Araban dago Agurain zaharra
monumento ikusgarriz,
makinatxo bat etxe ta eliza
eder egin zuten harriz.
Bokazioen zeregin santuz
hara joan ohi da Felix,
hara orduko egin du zenbait
arlotekeria mendiz.

Goizeko laurak orduko jaiki
eta hor doa airean,
edotariko bokadillorik
franko badu morralean;
ordu pare bat erraz galdu du
lehenengo sasi artean,
Zurkutzerako [IV] lau galdu ditu
ordubeteko bidean.

Goiz iristeko omen zen baina
berandu jo du Agurain,
alferrik egon dira luzaro
lagunak Felix horren zain;
binbitartean galdetu ditu
zenbait mapa eta artzain,
bestetaz ezik topografiaz
arituko zaie orain.

Topografiaz duen dohaina
nabarmendu zenez gero,
jeografia irakaskintzan
dekano da harrezkero;
Agurainera sekula mendiz
joan beharrik balego,
Felixek badu plano zehatzik
ezaugarri ta letrero.

Maisu da baita Natur Zientzi
interes handikoetan,
hezurrak biltzen aritzen zaigu
mendi, baso ta kobetan;
dagoeneko bada hezurrik
estanteri-apaletan,
pozik naiz jartzen ez badizkigu
noizbaiten garbantzuetan.

Eguraldiei antzemateko
tramankulurik badauka,
trasta [sic] zaharra da, zintzilik dago,
itxura onik ez dauka;
sarri askotan ibiltzen zaio
xirri eta ikutuka,
mobitu behar luke pizka bat
merkuriorik baleuka.

Estudiante dabil Bergaran
Uned edo delakoan,
etxean dugun bezalakoxe
berdina dugu kanpoan;
distraitua baldin badugu
klasera joatekoan,
hango aprobak pasatu arte
Uned-era ez zen joan.

Jendeak ahalbait agudoenik
nahi lituzke informeak,
Felixek berriz Gabonez noizbait
bidali zitun bereak;
nekez idatzi, balijan sartu
eta han utzi gordeak,
korreotara bota orduko
itzuli ziren umeak.

Santa Agedaz hasi naiz baina
horra bidetik aldendu,
erronda koplak baino gehiago
"Dies Irae" ematen du.
Bistan dituzun akatsak ezin
baidezazket nik ostendu,
hurrengorako fatxada behintzat
behar zenuke konpondu.

Santa Ageda bat zeruan da
beste bat Gesalibarren, [V]
sano aldiak izaten ditut
hara ohi nabilen arren.
Santa Ageda bezpera da ta
ihardun gaitezen pozarren?
Felixi bere urteburua
atsegin egitearren.

1984 - otsaila

Gaia 1: Laguna
Azpi-gaia: Lagunak: Urtebetetzekoa
Edizio kritikoa: Paulo Agirrebaltzategi
Gipuzkoa.net-aren logoa