Literatur idazlanak
ABG-1^
Zenbait ohar
Garai honetan astean bi aldiz nenbilen Urbia aldera arkeologi zereginetan. Ostegunetan, oroitzen nituen aztarnak berriz ikustera joaten nintzen, badaezpada ere neu bakarrik, eta larunbatetan Arkeolaneko Mertxe eta Txominekin, ostegunean ikusia aztertzera [I]. Ostegunetan neu bakarrik ibiltzen nintzen beraz, eta joan-etorrietan idatzi egiten nuen. Zer idazten nuen? Ba, etxetik irtetean buruan trabes nuen edo jartzen zitzaidan hura. Ez dakizu? Ba, horixe: pupua non, ardura han.
"Tonto izenez naute". Pertsona batzuek berek pentsatzen duten, uste duten, irizten duten edota jakin dakiten haren kontrako edo alderantzizko ikuspuntu, begitazio, iritzi edo irudipenik azaltzen diezunerako botatzen dizute tonto zaren kalifikatzailea. Inorena, dena eztabaida daiteke, baina berena? Berena eztabaidatu? Bueno, baidatu bai, baina eztatu? Ez, tontoa ez izatekotan. Eta batek onartu egiten du tontoa delakoa, eta lasaitasun handia sentitzen du, gaitzesten dizkioten bideak barna badagoelako non gozatu, ikuspegi eta alor azkengabetan.
"OTANen sartu gaituzte". Bakerako izango da beharbada, baina ikaragarria da armen gainean eraikitako bakea. Nork ziurtatu arma horiek eztanda egingo ez dutena hutsegiterik txikienaz baino ez bada ere?
"Heldu da gizona heldu". Miresgarria da gizakiaren ahalmena, harrigarria, baina penagarria da, ez gizakiaren ahalmena, gizakiaren distrakzioa edo deskuidoa baino. Handikeriara bideratu ditu gizakiak bere ahalmenak, eta ez gizakiaren beraren ezbehar, premia eta gabezia apal, lotsagarri eta negargarrien konponbide, erremedio eta sendabiderako.
"Eupadak". Telebistako jendea dut gogoan eta prentsakoa eta osasun zentroetakoa eta abokatutzakoa, besteak beste. Orain hamar urte baino gehiago dela bota nituen eupadok, baina gaur berton ere bota ditzaket eta egungo errealitateari irain handirik egin gabe bota ere.
"Zergatik ez berri?". Urteak badihoazkigu eta beti oroitzen gara berandu aprobetxatu izan ez ditugun mila aukera eta egokieratxoz.
Errealitateari, bizitzari, begi nekatuz, ilusio gabekoz, distraituz begiratzen diogu eta ez dugu ikusten, bere egunerokotasunean bertan beti duela ekartzen errealitateak, bizitzak, detaile edo zertzeladatxoren bat berria eta, beraz, interesgarria, berri den guztia interesgarria denez. Ezer ez da inoiz beti berdina, ez unea, ez eguna, ez norbera, ez harria bera. Axioma ziertoa da hau. Orduan geu gara ernatu behar dugunak eta gauza eta une eta leku bakoitzari bere berritasuna eta interesa aurkitu behar diogunak.
"Honetaz behar huke idatzi". Zergatik idatzi behar diat nik hiri, nik idatzi behar nukeela iruditzen zaianari buruz? Gaiak hain argi badauzkak idatz itzak heuk, aintzaz jantziko haiz eta. Ni egunerokotasunaren barruan bizi nauk eta esparru horren barrukoa toreatzearekin nahikoa zeukaat ia beti.
"Inperioak". Ez daukagu zertan euskara eskatu, egin egin behar dugu euskara. Euskara egin egingo bagenu, ez genuke zertan euskara eskatu. Euskara da euskaldunon nortasun agiri unibertsala. Oraindik ez zaie otu euskaldunei euskaraz erantzutea administrazioari. Ez da errebeldia, ohar dadila baizik bere gabeziaz, karentziaz.
"Ez du nahi kate berri". Askatasuna Troiako zaldia izan daiteke. Nork dioen edo nork darabilen kontu. Badugu norbere ikuspegiz hitzak ernaltzeko ahalmena, edo hitzek badute ernalduak izateko gaitasuna. Hitz bera noren ahotan dabilen, eduki bateko edo besteko izan daiteke.
"Eta aldiak". Bagoaz, egunez egun, bizitza-itsasbazterrera. Aldiak bultzatzen gaitu. Uhinez uhin, bagoaz, hondakin, itsasertzera.
"Ni ez naiz politiko". Xelebrea da gauza! Euskaldun garenez guk adierazten ditugun gurari, ikuspegi eta sentimenduak ez dira ez gurari, ez ikuspegi eta ez sentimendu, politika dira! Eta alderantziz, gu euskaldun garenez eta hala agertzen garenez, deabruen mihiz erasotzen gaituztenak, horiek ez dira politiko; zeure izaera okerretik askatu, argitu, eta zoriontsu egin nahi zaituzten ongileak dira, salbatzaile, bide-erakusle eta babes gozo. Ez dira konturatzen -hala nahi dut pentsatu- euskaldun ez direnez ez ezik, beste zerbait direnez ekiten digutela, geurea ezabatu eta berena ezarri nahiz.
"Egite kontsumatuen" eta "Badaezpadako". Kendu, erraz kendu zizkiguten, lehenengo Foruak eta gero Kontzertu Ekonomikoak. Erreklamatzen zaiena nekez ematen dute eta zorretan bezala.
"Euskal Herri zaharra". Euskararen herri bada Euskal Herri zaharra, euskara begirune handiagoz beharko da Euskal Herri zaharrean tratatu, baitezpada.
"Baskoak bai, baskoak". Basko guztiek nahita ere ezin dute esan euskaldun direnik. Euskaldun izatea nahi ere ez duen basko asko dago haatik.
"Ni bai, ni politiko naiz". Lur honetan gertatu nintzen eta lur honek onartu egin ninduen. Lur honen aldeko, zerupe honen aldeko eta inguru honen aldeko naiz geroztik. Berea eskatzen duenak bakea eskatzen du. Inbaditzailearen aurrean berea defenditzen duena, ez da terrorista.
"Euskadin erdaldun eta". Jauna, zeren beldur izan daiteke gaztelania Euskal Herri baskongadoan bigarren hizkuntza balitz ere? Baina nork uste du, nori irudi dakioke euskararen hedakuntza hainbesteraino iritsi daitekeenik, irudimenik zoroena ukanik ere? Nork euskaldundu behar du Bilbo? Nork Zumarraga bera bakarrik? Baina gaztelauek irudimen zoroa dute inondik ere. Ai, Jauna, geure apurrean bizi besterik nahi ez dugunok ez al gaituzu gaitzetik libratuko?
"Elefante handia da". Elefante idatzi dut, baina agian batere ez da egokia izen hori erasotzen gaituen inperioari egozteko. Elefantea ez bide da, ez zitala, ez bekaiztia, ez usurpatzailea.
"Nora bota dugu poza?" Amak balkoira deitu ninduen eta kalez zebilen jendeari errepara niezaion eskatu zidan. Jarri nintzen begira eta egon nintzen begira. Halako batean, berriro amak: Inor ikusten duzu barrez, irribarrez edo poz aurpegiz ala?, galdetu zidan. Ezetz nik, bekokia argi-argi zeraman jenderik ez nuela erreparatu. Eta berriro amak: Joan-etorrian ikusten dugun jendeak garbi itxura darama, ondo jantzita dabil, oinetako onak darabiltza, baina ez du ageri alaitasun apurrik, ezta apurrik ere gero. Jende horrek daukanaren hamarrenaz zoratuko ginatekeen gu pozaren pozez. Zer zela uste duzu guretzat apargata pare berri bat estreinatzea, lepoko zapi berri bat, edozein soinekotxo? Aste osoa pasatzen genuen guk pozarren, eta gehiago ere bai.
"Oi, denbora, bidazti". Zer egiten duzu?, galdetu zidan aspaldian ikusi gabeko lagunak. -Bizi, erantzun nion. Bueno, jarraitu nuen: Bizitzen ahalegindu. Gutxietsi zion nonbait lagunak nire zereginari, haren irribarreak adierazi zidanez. Gutxi al derizkiozu bizitzeari?, ihardetsi nion. Oi, bizi egingo bagina, bizi! -erantsi nion-. Ba al dugu beste zorrik bizitzarekiko? Tamalez, bejetatu bai egiten dugu sarri, bejetatu, baina bizi? Hori beste kontu bat da, adiskide, benetan inportanteena den kontua.
"Begira, ondo begira". Maitasuna dinamikoa da, fluxua, korrontea, mugimendua, eta merezi du errepara dezagun.
"Kaixo, zuri, kaioa". Ez nuen idatzi itsasertzean. Itsasertzean luzaro begietsi bai, Bermeoko urte gazte haietan, itsas txoriak hegan zoriontsu zirela pentsatuz, geu zoriontsu ginelako. Arantzazun idatzi nuen, Seminarioko gelan X. Egañak [II] ekarri zuen polispanez egindako kaio irudi pita ikusezinetik zintzilikatua begiratu ondoren. Hark iratzarri zuen nire buruan poeman askatu nuen kaioa.
"Goza eta poz har, bizi baikara". Batzuek —gutxi ote gara?— badugu ez pozik bizitzeko apeta, listura, edo makurdura injustu, trabes eta kokoloa. Daukagun onari begiratu eta hartan gozatu ordez, hurran ere ez dagoen mamu litekeen fantasia hutsaren ustezko itzala botatzen diogu geure buruari, eta zoriontsu ez garen ustepe zoroenean bizi oi gara desplazerrez, kontentagaitz eta ilun.
"Zerbai arraro". Jainkorik eza ere ez da merkea izango; ez luke izan behar. Badakigu ez dela merkea Jainkoa. Aukera bakoitzak du bere prezioa. Nik Jainkoaren aldeko ozeano amaigabean egin nuen murgil eta harrezkero hemen nabil batzuetan ziurrago eta dudatsuago bestetan, betiere Erromako Elizan ditudalarik begiak eta belarriak eta arreta guztia. Jesusen ebanjelio bideak ahaleginak eskatzen ditu, bai, baina poza ematen du eta itxaropena.
"Bazarela eta". Ni bazarela sinesten dutenen artekoa naiz, Bazaren horri eskerrak.
