Literatur idazlanak
ELRL>
Bideak [Munduak] zear etorritako (1)
erromes anai, esan eidazu:
Arantzazu au baiņo lurralde
biziagorik ikusi dozu?
Ez deritxozu arrizko itxaso
loka bat edo, gogortutako
egon-ezin bat; lur eta arkaitzen
zirkin-erakin bat dala edo?
Aintxiņan otzak izoztu zitun
sugar eta kee-gangar lorriņak
damaite atxok; edo beiņola
berundu ziran odei astiņak.
Gaur ludiaren izarretara
igo-nai lortu eziņezkoan,
lei arrituak balira iatsuz
geldirik gora zerurakoan.
Ortzi-min gotor orixe arren
ageri iatsu bizi ta geldi
ikuskizun au. Zein dagoz zorrotz
atx erpintzuok [sic], zein dagoz goiti!
Bizitza dabill izadiagaz
iostari emen, bere naiera
dan au arinduz, izaki danen
zirkiņa gogo-lege artuta.
Aurreko uberka ezbardin beera
entzun eikezu bizitza orren
ots aldabera; azkatasun [sic]
etengabeko kantuz onesten.
Nabarmen dator atx leundu bidez
ibaia, bizitz-ikur garbia.
Lur au geu lango euskalduna da;
gogor ta guzti, olerkaria.
Eta bazentorz Anton-kobatik [1]
darion arnas leuna edaten...
Intxus ta sasi-larros usaiņa
dario meeki, ozkor ta garden.
Emengo aizea beti da garbi.
Mendiok erle ta txoriz dagoz,
bei, zaldi, ardiz zelai ta landak,
basoak bedar ta orbel gozoz.
Etxeak an-or muņo ertzetan.
Beti diardu klin-klan kantari
gaztaņadiko bolutxo* arek.
Arrankaria* antxe bai lodi.
Elae uger eta uso askok
maite-min dabe gure zerua.
"Bildotsa"raiņo dator urtero [II]
abi egiten garaiz mirua.
Au billatzen dau neguz edurrak
udabarrian artzaiņak legez.
Paguok udaz gerizpe dira,
sute andi bat udaguenez.
Atx eragiņon azpilduretan
luzaroz dirau iruntz bigunak.
Goizalde malkoz diraute beti
nun-nai aramu-sare* labanak.
Elorri adar latz, basatiak
baliran, iru torre daukozan [III]
eleiz eder bat dozu arritan
bide zurixka orren buruan.
Antxe daukie euren babesa
praille ta erromes eta ezkongaiak.
Antxe daukotsu, beti larrosa,
guztion Ama Euskalerriak.
Zenbat bizitza dagon gordeta
lurralde goiti, malkar onetan!"
Ikusi dozu, anai erromes,
ainbat bizitza beste lurretan?
Ara, bi miru erpe zorrotzak
abia daukan arkaitz aurrean,
uso zuriak ega gozoan
tellatu gorri aren ganean.
Erdu araxe gain au itxiaz
bizitz geiago ikusi daigun.
Antxe gordetzen ditu lur onek
bere bizi ta bere osasun.
Baiņa garbitu, ezpadeukozuz,
ta egin begiok bizitzarako,
ango bizitza-misterioa
zerbait ulertu al izateko.
Ta Jainko berak egin daizula
berak dakian ikusmen argi,
gorputz begiez ikusgaitz dana
ikusi daizun arimaz zoli.
Erdu arrizko eleiz elorri
barrura orain; belaunikotu
zaitez ementxe; begiak edei,
biotz arimak nasai zabaldu.
Itxaron fedez. Itxu al zagoz?
Erregu egin ta aitortu zaite.
Ezer santurik adituteko
orixe dozu lenengo bide.
Anitz bestek be badaroe egin
euren aitortza eleiz onetan,
batek ikusi ditu bai anei [sic]
zeu lez negar ta zotin gozotan.
Ez dakizula zer dakusazun?
Gauza barri bat dakusazula?
Esango deutsut zer jaso iatsun:
zeu be bizitzak artu zaitula.
Urbildu gaiten [goazen orain] altarerantza.
Ez kendu negar malko lausuok.
Negar anpulu bitartez obe
ikusten dira emengo gauzok.
Orra nun dagon Arantzazuko
Andra Mariren irudi deuna.
Arrizkoa da, uso aragiz
moldatuaren argatz* illuna.
Baltzategiko Errodrigori
agertu iakon elorri-ondo
ganean, orain bosteun bat urte,
Euskalerriren zozunerako [sic, zorunerako*?]. (2)
Goiko Jaunaren onak ementxe
gura izan eban Bera ta Bere
Ama santua gurtuak beti
izan zitezen gizaldi-mende.
Geroztik gero ementxe dago
Euskalerriren altare goia.
Ementxe dago oroimen, kantu,
erregu ta amets Euskalerria.
Ikusi dozu Arantzazuren
azal gordin ta barru beroa.
Anai erromes, ulertu dozu
lur onen bizitz misterioa?
________________
EXC>
Munduak zear ibillitako
indianoa, esan eidazu:
Arantzazu au baņo lurralde
biziagorik ikusi dozu?
Ez deritxozu arri-itxaso
loka bat edo, gogortutako
egon ezin bat; lur eta atxen
zirkin-irakin bat dala edo?
Aintziņa otzak izoztu zitun
sugar ta kee-gangar lurriņak
dituzu atxok; edo beiņola
berundu ziran odei astiņak.
Gaur ludiaren izarretara
igo-nai, lortu eziņezkoan,
lei arrizkoak iatzuz, geldirik
gora-goraka zerurakoan.
Gora-min gotor orixe arren
ageri iatzu bizi ta geldi
ikuskizun au. Zein dagoz zorrotz
atx erpintsuok! Zein dagoz goiti!
Bizitza dabil izadiagaz
jostari emen bere naiera
lur au arinduz, izaki dauan
zirkiņa gogo-lege dabela.
Aurreko troka bitartez bera
entzu [sic] ikezu bizitza orren
ots aldabera; leize orretan
bere zornaren joan sakona.
Zoaz atz-ao illunetatik
darion arnas leuna edaten.
Sauko ta sasi larros atxona
dario an-or lur oni garden.
Osasun zindo baten agiri!
Begira azala zelako margoz
bei, zaldi, ardiz zelai ta landak
basoak bedar ta orbel gozoz!
Zenbat basatxe landa ertzetan!
Erreka batek dagitso indar
gaztaņadiko bolutxuari.
Arantzazuko urok bai zidar!
Elae uger eta usoek
maite min dabe gure zerua.
Bildotxaraņo dator urtero
abi egiten garaiz mirua.
Lur au maite dau neguz edurrak
udaberrian artzaiak legez.
Paguok udaz kerizpe dira;
suke [sic, sute?] gorri bat udagoenez. (3)
Emengo arkaitz arru artean
luzaro dirau garo biguiņak.
Arti xar malkoz industun beti
emen aramu-sare* labanak.
Elorri adar latz basatiak
balira iru torre* daukozan
eleiz eder bat dozu arritan
bide xurixka orren buruan.
Antxe daukie euren babesa
fraile, erromes ta ezkongaiak,
antxe daukotzu bizitz iturri
guztion ama Euskal Herriak.
Zenbat bizitza dagon gordeta
larralde goiti malkar onetan!
Indianoa, ikusi dozu
ainbat bizitza beste lurretan...
